„Mówimy, że mamy kompleksy. To nie prawda. To kompleksy mają nas.”
Carl Gustav Jung
Kompleks lub uwikłanie — zbiór silnie ze sobą powiązanych, nieuświadomionych przekonań, emocji, reakcji aktywizowanych w odpowiedzi na pewien typ sytuacji i osób; wybudzony kompleks daje wrażenie zniewolenia, braku możliwości wyboru innej reakcji niż automatyczna; wir emocjonalny; zanieczyszczenie umysłu; efekt traumatycznych wydarzeń lub trudnych relacji z ważnymi osobami we wczesnym okresie życia.
M. Żbik, R. Dziurdzikowska, M. Chmielewska, Alchemia snu. Od cierpienia do spełnienia. Metoda terapeutyczna
Kompleksy stają na przeszkodzie zamiarom woli i zakłócają osiągnięcia świadomości; wywołują one zaburzenia pamięci i blokują przepływ skojarzeń; pojawiają się i znikają zgodnie ze swymi własnym prawami; mogą czasowo prześladować świadomość lub też w nieświadomy sposób wpływać na język i działanie. Jednym słowem, kompleksy zachowują się jak istoty niezależne.
Kompleksy to faktycznie „psychiki-odłamki”. Etiologię ich genezy często stanowi tzw. trauma, szok uczuciowy czy coś takiego, co odłamuje fragment psyche. Z pewnością jedną z najczęstszych przyczyn [ich powstania] jest konflikt moralny, który w ostatecznym rozrachunku ma źródło w pozornej niemożności zaakceptowania przez człowieka całości swej natury.
Każdy dziś wie, że ludzie „mają kompleksy”. Tym, o czym nie wie się równie dobrze, choć jest to o wiele ważniejsze teoretycznie, jest to, że kompleksy mogą mieć nas.
Darryl Sharp, Leksykon pojęć i idei C. G. Junga
